Maak het verschil door te doen webrob 8 maart 2017

Maak het verschil door te doen

Zentjens Sociale Innovatie

Maak het verschil door te doen

Vanuit de missie van ZSI, kennisoverdracht om het lerend vermogen van een organisatie te vergroten, is in de 2de helft van 2016 een project ondersteund op de school SSDRC (Special School for Disabled and Rehabilitation Center) in Kathmandu, Nepal. Dit project werd uitgevoerd door Evelien Zentjens in samenwerking met Maud van de Worp, oprichtster van de Stichting INSPIREnepal

Bij het streven naar duurzame gemeenschappen vormen gezondheidszorg en onderwijs twee belangrijke pilaren. Dit project werd gekozen omdat het aan beide van deze pilaren bijdraagt. Evelien gaf therapie aan de kinderen, maar ook droeg ze kennis van de methoden over aan de Nepalese docenten van deze school. In het onderstaande interview deelt ze haar ervaringen.

Waarom muziektherapie geven in Nepal?

Op de vraag, waarom muziektherapie geven in Nepal antwoordt Evelien: “Mijn ambitie om in het buitenland muziektherapie te geven, was er al een tijdje. Ik was erg benieuwd hoe er in het buitenland tegen muziektherapie aangekeken wordt en hoe er met kinderen omgegaan wordt die ‘anders’ zijn. Daarnaast zag ik het als een uitdaging om in mijn eentje naar zo’n totaal andere plek te gaan. Ik was benieuwd hoe ik zou reageren op een andere cultuur, een andere manier van omgaan met mensen en een andere manier van leven, en hoe zo’n periode mijn ogen zou openen.” Aansluitend vertelt ze: “Een Nederlandse opleiding met stages op Nederlandse werkplekken leiden je op tot therapeut met een diploma, maar zo ‘n buitenlandse ervaring maakt je zo veel rijker.”

"Deze groep kinderen worden in Nepal heel anders gezien dan vergelijkbare doelgroepen in Nederland. Er is weinig kennis over wat voor begeleiding ze nodig hebben en daarom worden ze ook anders behandeld."

Evelien Zentjens
Zentjens Sociale Innovatie

Wat waren de projectactiviteiten?

Vier maanden lang heeft Evelien muziektherapie gegeven op de school SSDRC (Special School for Disabled and Rehabilitation Center) in Kathmandu, hoofdstad van Nepal. Op deze school wordt bijzonder onderwijs gegeven aan kinderen tussen de 4 en 18 jaar met autisme, laag intelligentie- niveau en achterstanden op sociaal, emotionele en cognitieve ontwikkeling. Het onderwijs wordt gegeven door vrijwillige docenten die een gewone docentenopleiding gevolgd hebben en nog zoekende zijn in hoe zij het beste kunnen aansluiten bij deze speciale onderwijsgroep.

Een deel van haar werk bestond uit het geven van therapie aan de kinderen. Hoe pakte ze dit aan? Evelien vertelt: “Niet alle kinderen hadden een diagnose, maar ik heb deze kinderen in de klassen geobserveerd en per kind heb ik een behandelplan geschreven. Twintig kinderen heb ik in die periode één tot twee keer per week therapie gegeven. In een kleine ruimte (de school bestond uit twee kleine blokken) had ik een beperkt aantal instrumenten tot mijn beschikking. Mijn voornaamste doel was om contact met de kinderen te krijgen zonder taal te gebruiken. Zodra dat er was, ben ik gaan werken aan doelen zoals het stimuleren van de communicatie, initiatiefname, contactname, het hebben van plezier en ontspannen.” Contact krijgen zonder taal?! Ze legt uit: “Deze kinderen konden of alleen Nepalees praten of helemaal niet praten en dus heb ik erg geleerd om te communiceren via lichaamstaal, muziek, gezichtsuitdrukkingen en geluiden.”

Een tweede belangrijke activiteit binnen dit project ging over de kennisoverdracht aan de docenten. Ze bedacht een manier hoe ze haar inzichten aan de docenten kon doorgeven. “Lange tijd heb ik geobserveerd hoe de docenten lesgaven en wat ik concludeerde was dat ze niet goed wisten wat ze met de kinderen aan moesten. Samen met hen heb ik liedjes gezongen in de lessen. Voor de docenten heb ik twee muziekboeken gemaakt met Nepalese en Engelse liedjes en eenvoudige werkvormen. De docenten konden zo zelf ervaren dat door veel te werken met afbeeldingen, de

kinderen visueel zijn te prikkelen en te stimuleren om mee te doen en initiatief te tonen. Daarnaast heb ik samen met docenten twee sensorische borden gemaakt om kinderen met het laagste niveau te prikkelen.” Ze legt uit dat sensorische borden bestaan uit platen waaraan allerlei materialen op een veilige manier zijn bevestigd. De kinderen kunnen zelf aan de materialen voelen en zo geprikkeld worden. De prikkelingen waren gericht op de zintuigen zien, voelen, horen en ruiken. De muziekboeken en deze borden vormen nu handvatten voor de docenten om de therapie voort te zetten. Met betrekking tot de kennisoverdracht concludeert ze: ”De acceptatie van de werkvormen kostte even wat tijd. Die kwam er uiteindelijk wel door samen met de docenten de werkvormen toe te passen zoals een dansje, oefening of het verhaal uit te voeren.”

De intuïtieve aanpak: los durven laten en het vreemde omarmen…

De in Nederland geleerde therapeutische interventies leken niet direct bruikbaar. Evelien heeft andere wegen moeten bewandelen om aansluiting te vinden bij de doelgroep met een hele andere cultuur. Ze vertelt hierover: “Deze groep kinderen worden in Nepal heel anders gezien dan vergelijkbare doelgroepen in Nederland. Er is weinig kennis over wat voor begeleiding ze nodig hebben en daarom worden ze ook anders behandeld. Bij het zoeken naar een richting heb ik me laten leiden door de kinderen. Aansluiting heb ik gevonden door de kinderen te volgen, te imiteren, geen gebruik van taal te maken en geen therapeutische vragen te stellen. Door observeren heb ik heel veel waargenomen en door naar mijn gevoel te luisteren, heb ik gereageerd op deze kinderen. Daarvoor heb ik bijna geen verantwoording af hoeven te leggen en heb ik toch aan doelen kunnen werken, zonder dat deze van tevoren expliciet opgesteld waren.”
Vanuit hier is ze de kinderen gaan stimuleren om nieuwe dingen te proberen, zoals het maken van muziek, het doen van spellen of het open stellen en maken van geluiden. Deze intuïtieve aanpak wierp vruchten af.

Welke lessen zijn er geleerd?

Hoe heeft ze de ‘Nepalese manier’ van therapie ervaren tegenover de ‘Nederlandse wijze’? Ze zegt: “Het geven van muziektherapie en het organiseren van creatieve activiteiten op een heel andere manier dan in Nederland blijkt heel waardevol te zijn voor de ontwikkeling van de kinderen. Ze blijven veel dichter bij de kinderen en hun ontwikkeling en maken geen gebruik van ingewikkelde systemen, opdrachten of materialen. Het volgen van kinderen zorgt ervoor dat er snel contact ontstaat, wat voor sociale of emotionele achterstand er ook is. Ook het contact maken door lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en het maken van geluiden werkt heel goed. In Nederland wordt er heel veel gepraat en wordt snel in opdrachten en structuren gedacht. Belangrijk in Nepal is het hebben van plezier, het weghalen van een bepaalde blokkade en het kind vrijlaten zonder hem het gevoel te geven dat er een bepaalde druk is.” Ze trekt deze geleerde lessen breder: “Dit zijn de belangrijkste kenmerken van het geven van therapie, maar ook in de omgang met mensen in Nepal. Ik heb gemerkt en ervaren hoe eenvoudig het leven kan zijn zonder luxe en zonder complexiteit. Ik heb dit eenvoudige leren waarderen, maar ook het eenvoudige in de omgang van mensen en de openheid naar onbekenden. Dit schept vertrouwen en het schept ook geluk. Dat zijn belangrijke kenmerken die ik hoop ook in Nederland in te kunnen zetten in mijn werk als muziektherapeut, de manier waarop ik omga met mensen en om dit door te geven aan anderen. Het heeft mij gedreven om meer (eenvoudige) dingen te waarderen en om vooral te kijken naar de positieve en sterke kanten van mensen.”

Is het verhaal ‘Nepal’ nu klaar?

Evelien geeft aan dat er nog veel kan worden gedaan voor deze prachtige groep kinderen. Ze geeft een samenvatting: “Ten eerste kunnen de kinderen alle hulp gebruiken die hun blokkades weghaalt en ontwikkeling stimuleert. Daarnaast zouden de docenten en ouders meer kennis moet krijgen over wat bijvoorbeeld autisme is, waardoor ze de kinderen gaan begrijpen en dat kunnen integreren in

hun handelen. Het is daarbij wel de kunst om niet voorbij te gaan aan hun manier van leven, denken, opvoeding en omgang met mensen. Door de culturele verschillen is het belangrijk om niet onze ideeën toe te passen, maar om samen met de docenten en ouders te kijken hoe zij inzichten kunnen verkrijgen en op die manier zelf de ontwikkeling van de kinderen kunnen stimuleren.”

Maak het verschil door te doen – de ‘ZSI-enswijze’

ZSI onderzoekt momenteel hoe het kan bijdragen om de bereikte resultaten van dit project te borgen. Hierbij is een hoofdrol weggelegd bij de Nepalezen zelf, echter westerse hulp zoals Evelien die heeft gegeven blijft daarbij essentieel. Het land is nog herstellende van een enorme aardbeving, maar komt de werkelijke bedreiging voor duurzame ontwikkeling niet uit de westerse wereld zelf? Ter illustratie: een Nepalese gids vertelde dat hij 2 kinderen heeft van wie een op dit moment computer science studeert. De studie kost de vader 50 Euro per maand, terwijl zijn maandelijkse inkomen 85 Euro is: van 35 Euro moet hij zijn 2 kinderen onderhouden. De zoon heeft de ambitie om na zijn studie in Australië te gaan werken: het loon wat hij daar krijgt zal in zijn ogen meer zijn dan wat hij in Nepal kan verdienen, echter zal lager zijn dan wat gangbaar is in Australië. Het is niet raar dat jonge mensen wegtrekken uit Nepal om elders meer welvaart te gaan verwerven, maar het vormt wel een bedreiging voor de ontwikkeling van Nepal (namelijk kennis vloeit weg). Het kan ook veel afbreuk doen aan de bijzondere Nepalese cultuur. De zienswijze van ZSI is dan ook dat initiatieven nodig zijn die het voor Nepalezen aantrekkelijk maken om in hun eigen land te blijven door niet alleen in onderwijs en gezondheidszorg te investeren, maar ook om waarde stromen te ontwikkelen vanuit geleverde producten en diensten die een perspectief bieden aan mensen om een menswaardig bestaan op te kunnen bouwen in hun eigen land. Het vervolg van het project gaat zich dan ook richten op het ontwikkelen van ‘n waarde stroom van waaruit middelen worden gegenereerd die worden ingezet in kleinschalige schooltjes, zoals het SSDRC waar dit verhaal over ging.

Auteur
Johan Zentjens
Johan Zentjens

Directeur

Zentjens Sociale Innovatie
Write a comment
Your email address will not be published. Required fields are marked *